Πειθαρχία για νήπια: πέρα από την τιμωρία

Να θυμάστε ότι η πειθαρχία δεν είναι το ίδιο με την τιμωρία. Πιάστε το παιδί σας να είναι καλό. Ειλικρινά, αυτό είναι το καλύτερο και το ισχυρότερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε ώστε να βελτιώσετε τη συμπεριφορά του παιδιού σας.

Όμως, πολλοί γονείς ξοδεύουν το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας και του χρόνου τους εστιάζοντας στις συμπεριφορές που δεν επιθυμούν από το παιδί τους παρά σε αυτές που επιθυμούν.

Τα παιδιά αγαπούν την παραπάνω προσοχή. Ένα λεκτικό κομπλιμέντο, μια γρήγορη αγκαλιά, ένα χτύπημα στην πλάτη μπορεί να κάνει θαύματα μέσα σε ένα-δυο δευτερόλεπτα. Να επαινείτε το παιδί σας όταν χρησιμοποιεί το πιρούνι στο τραπέζι· μη θυμώνετε όταν πιτσιλάει τη σάλτσα από τα μακαρόνια σε όλο το μπλουζάκι του. Να είστε ενθουσιώδεις αλλά όχι υπερβολικά – ακόμη και όταν το παιδί σας ξέρει ότι λέτε ψέματα. Αυτός ο τύπος θετικής ενίσχυσης είναι ιδιαίτερα βοηθητικός όταν ένα παιδί νιώθει αγχωμένο, καθώς ανακουφίζει την ένταση αντί να τη μεγαλώνει. Οι μη λεκτικές χειρονομίες είναι το ίδιο καλές όσο και οι λεκτικές.

Αν το παιδί σας παίζει ήσυχα μόνο του, πηγαίνετε κοντά του και χαϊδέψτε του απαλά τα μαλλιά μια-δυο φορές, εάν αυτό είναι κάτι που του αρέσει. Στην αρχή μπορεί να σταματήσει όταν το κάνετε αυτό. Μετά από μερικές μέρες όμως θα συνεχίζει το παιχνίδι απολαμβάνοντας την έξτρα προσοχή. Εάν επιβραβεύετε τη σωστή συμπεριφορά του παιδιού (Μου αρέσει πολύ όταν λες παρακαλώ και ευχαριστώ!) είναι πιθανό να την επαναλάβει. Είναι γεγονός ότι αν αγνοείτε την καλή συμπεριφορά του παιδιού, είναι πολύ πιο πιθανό την επόμενη φορά να συμπεριφερθεί με τρόπο ακατάλληλο, γιατί ξέρει ότι θα σας τραβήξει περισσότερο την προσοχή. Προσπαθήστε λοιπόν να εστιάσετε στα καλά και όχι στα άσχημα.

Επιβραβεύστε αυτά τα θετικά και να θυμάστε ότι η θετική ενίσχυση είναι πιο ισχυρή και από την αρνητική ενίσχυση ή την τιμωρία. Παραδόξως, μικρές επιβραβεύσεις, όπως λίγη παραπανίσια προσοχή ή ένα ιδιαίτερο γεύμα, μπορεί να είναι πολύ πιο ισχυρές από μεγάλες επιβραβεύσεις όπως η υπόσχεση ενός ποδηλάτου. Συχνά τα παιδιά σταματούν να προσπαθούν αν νιώσουν ότι δεν μπορούν να κερδίσουν τη μεγάλη επιβράβευση που προσφέρεται. Δώστε μεγάλη προσοχή στις λέξεις που χρησιμοποιείτε όταν επαινείτε ένα παιδί προσχολικής ηλικίας.

Κάποιοι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι: οι γονείς αγοριών τείνουν να μιλούν για το συγκεκριμένο επίτευγμα του παιδιού τους όταν το επαινούν: “Ω! τι ψηλό πύργο έφτιαξες με αυτά τα τουβλάκια!”. Οι γονείς κοριτσιών όμως έχουν την τάση να δίνουν έναν πιο γενικό έπαινο: “Είσαι έξυπνο κορίτσι”. Ο συγκεκριμένος έπαινος καθιστά το παιδί ικανό να αξιολογήσει τη συμπεριφορά του: “Αυτός είναι ένας ψηλός πύργος! Είμαι περήφανος!”. Ο γενικότερος έπαινος, από την άλλη, κάνει το παιδί να εξαρτάται από άλλους αναφορικά με την αξιολόγηση της συμπεριφοράς του: ""Είμαι ακόμη έξυπνη;"". Να προσπαθείτε λοιπόν ο έπαινός σας να είναι συγκεκριμένος και εστιασμένος στις συμπεριφορές. Μην περιμένετε το τέλειο. Είναι μη ρεαλιστικό να περιμένετε από το παιδί να συμπεριφέρεται τέλεια.

Για την ακρίβεια, εάν το κάνετε, θα του δημιουργήσετε τέτοιο άγχος που πιθανότατα θα συμπεριφερθεί άσχημα, μόνο και μόνο για να διαλύσει την ένταση. Να θέτετε ρεαλιστικούς στόχους τους οποίους και εσείς και το παιδί σας να μπορείτε να επιτύχετε. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας είναι προσχολικής ηλικίας, μην περιμένετε να μοιράζεται όλα τα παιχνίδια με τους φίλους που έρχονται να παίξουν. Συνεννοηθείτε μαζί του ώστε να κρύψετε τα πιο αγαπημένα παιχνίδια του προτού έρθουν οι φίλοι του. Αυτό θα το βοηθήσει να νιώσει πιο άνετα στο να μοιραστεί τα υπόλοιπα παιχνίδια του. Παρουσιάστε εναλλακτικές συμπεριφορές. Δείξτε στο παιδί σας εναλλακτικές συμπεριφορές που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν αυτές που θέλετε να αλλάξετε. Για παράδειγμα, εάν το παιδί ξεφωνίζει και θέλετε να σταματήσει να το κάνει αυτό, δείξτε στο παιδί σας πώς μπορεί να μιλά ήρεμα και παρόλα αυτά να τραβά την προσοχή των άλλων.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους το ξύλο είναι αναποτελεσματική τιμωρία μακροπρόθεσμα, είναι ότι δεν διδάσκει το παιδί αυτό που πρέπει να κάνει. Θέτετε συγκεκριμένους, περιορισμένους στόχους. Αποφασίστε τι είναι πραγματικά σημαντικό για εσάς. Η ασφάλεια, φυσικά, θα πρέπει να είναι η πρώτη σας έγνοια. Πόσο σημαντική είναι όμως η ευγένεια στην ηλικία αυτή; Κι επίσης η καθαριότητα; Η φιλικότητα; Το να δίνει προσοχή; Προσπαθήστε να μην επικεντρώνεστε σε πάρα πολλά πράγματα μαζί αλλιώς θα καταλήξετε να διορθώνετε το παιδί σας όλη την ώρα και θα είστε και οι δυο σας δυστυχισμένοι. Να θυμάστε ότι έχετε άφθονο χρόνο να βοηθήσετε το παιδί σας να κατακτήσει νέες κοινωνικές δεξιότητες.

Ας πούμε ότι θέλετε το τετράχρονο παιδί σας να πάει για ύπνο χωρίς φασαρίες. Αν συμπεριφερθείτε με γενικότητες και απόλυτα, θα είναι δύσκολο να αξιολογήσετε τη συμμόρφωση αλλά και ακόμη πιο δύσκολο να την επιτύχετε. Ο στόχος που θα θέσετε θα πρέπει να είναι, αντίθετα, πιο συγκεκριμένος και πιο ρεαλιστικός. Να είστε ικανοποιημένη, για παράδειγμα, εάν πέντε μέρες την εβδομάδα το παιδί βρίσκεται κάτω από τα σκεπάσματα σε λιγότερο από 15 λεπτά από τη στιγμή που του είπατε ότι είναι ώρα για ύπνο. Μην περιμένετε τελειότητα ούτε από εκείνο ούτε από τον εαυτό σας.

Να θυμάστε ότι πειθαρχία και τιμωρία δεν είναι το ίδιο πράγμα. Κάποιες φορές είναι δύσκολο να μη συγχέετε και να μην εξομοιώνετε αυτά τα δύο, αλλά προσπαθήστε να κρατάτε στο μυαλό σας ότι είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Η πειθαρχία συνδέεται με τη διδασκαλία. Αναρωτηθείτε εάν η δική σας συμπεριφορά διδάσκει στο παιδί σας αυτά που θέλετε να μάθει. Και το να αποτελείτε εσείς ένα καλό παράδειγμα είναι από τις πιο αποτελεσματικές τεχνικές.